1. MỤC TIÊU
• Nắm được những điểm quan trọng về giải phẫu và sinh lý bệnh của chấn thương sọ não.
• Đánh giá và theo dõi được về tri giác và các dấu hiệu tổn thương thần kinh trên bệnh nhân chấn
thương sọ não.
• Có thể hỗ trợ bác sĩ trong xử trí ban đầu, xử trí tổng quát bệnh nhân chấn thương sọ não.
2. ĐẶT VẤN ĐỀ
2.1 Giới thiệu
Chấn thương sọ não là một cấp cứu ngoại khoa phổ biến có thể đe doạ tính mạng bệnh nhân hoặc
để lại di chứng nặng nề. Chậm trễ trong đánh giá bệnh nhân làm giảm khả năng sống sót và có
thể ảnh hưởng xấu đến tiên lượng lâu dài. Trong giai đoạn trước bệnh viện, có thể giảm tỉ lệ tử
vong và di chứng nếu bệnh nhân được xử trí kịp thời và đúng cách.
Mục đích của xử trí ban đầu trên bệnh nhân chấn thương sọ não là:
• Ngăn ngừa tổn thương não thứ phát do thiếu ôxy não.
• Phát hiện các tổn thương cần được phẫu thuật cấp cứu.
Xử trí ban đầu được thực hiện qua các bước: ABC - Đường thở, Hô hấp, Tuần hoàn, và D –
phát hiện và xử trí các tổn thương thần kinh khu trú.
2.2 Một số đặc điểm quan trọng về giải phẫu và sinh bệnh học:
Chấn thương vào vùng đầu có thể gây tổn thương cho phần sọ và mặt, các tổn thương này có thể
là do tác nhân trực tiếp tác động tới não như vết thương do đạn hoặc không trực tiếp như chấn
động não, giập não hoặc xuất huyết não. Các tổn thương này thường do tai nạn giao thông, ngã
hoặc bị đánh.
- Chấn động não: là tình trạng mất ý thức thoáng qua do làm gián đoạn hoạt động của não
trong một thời gian ngắn.
- Giập não: tổ chức não bị đụng giập.
- Xuất huyết não: máu chảy vào các não thất hoặc khoang giữa xương sọ và não. Đây là biến
chứng nghiêm trọng của chấn thương sọ não và có tỷ lệ tử vong cao do tăng áp lực nội sọ và
khả năng thoát vị não sau này. Xuất huyết não được phân ra 3 loại là: chảy máu ngoài màng
cứng, chảy máu dưới màng cứng và chảy máu trong nhu mô não tuỳ theo vị trí của tổn thương.
Lưu ý: cần phát hiện hay loại trừ tổn thương cột sống cổ trên bệnh nhân có chấn thương vùng đầu.
3. ĐÁNH GIÁ BAN ĐẦU
- Đường thở: Kiểm tra chảy máu, dị vật, chất nôn... Bảo đảm cố định cột sống cổ khi có tổn
thương hoặc nghi ngờ tổn thương.
- Hô hấp: Phát hiện thở chậm hoặc thở nông.
- Tuần hoàn: Kiểm tra mạch và phát hiện chảy máu.
- Thần kinh: Tìm các tổn thương thần kinh
4. XỬ TRÍ BAN ĐẦU
- Khai thông đường thở bằng nâng cằm đẩy hàm trong khi giữ nguyên tư thế đầu thẳng. Chuẩn
bị sẵn sàng dụng cụ hút và đảm bảo không kích thích phản xạ tống dị vật ở bệnh nhân để tránh
làm tăng thêm áp lực nội sọ.
- Thở ô xy nồng độ cao: nguyên nhân gây tử vong phổ biến nhất trong chấn thương sọ não là
thiếu ô xy não.
- Hỗ trợ thông khí bằng bóng van mặt nạ khi cần thiết. Tăng thông khí dự phòng không được chỉ
định.
- Kiểm soát chảy máu: không ép mạnh lên vị trí tổn thương mà chỉ băng lỏng. Không được cố
gắng cầm máu hay dịch não tuỷ chảy ra từ mũi hoặc tai mà chỉ nên băng lỏng nếu cần thiết.
- Đặt hai đường truyền tĩnh mạch, tốc độ truyền tuỳ thuộc tình trạng huyết động của bệnh nhân.
5.1. Bệnh sử
Cần tìm hiểu về:
- Cơ chế chấn thương
- Thời gian hôn mê
- Khả năng nhớ lại sự việc
- Tư thế bệnh nhân khi được tìm thấy
5.2. Trạng thái ý thức
Thay đổi tình trạng ý thức phản ánh rất sát tình trạng bệnh nhân, bệnh nhân có rối loạn ý thức và
thay đổi đáp ứng với kích thích. Có thể đánh giá ban đầu theo quy trình AVPU (các chữ cái đầu
của các từ tiếng Anh), trong đó:
• A (Alert) : tỉnh hoàn toàn.
• V (voice) : có đáp ứng với gọi hỏi.
• P (pain) : có đáp ứng với kích thích đau.
• U (Unresponsvie) : hoàn tòan yên lặng, không đáp ứng với các kích thích.
Sau đó để đánh giá chính xác cần dùng bảng Glasgow:
Đáp ứng bằng mắt (4)
1. Mắt nhắm.
2. Mở mắt khi gây đau.
3. Mở mắt khi gọi.
4. Mở mắt tự nhiên.
Đáp ứng bằng lời nói (5)
1. Không đáp ứng.
2. Đáp ứng bằng những âm thanh vô nghĩa.
3. Dùng từ không thích hợp.
4. Lẫn lộn, mất định hướng.
5. Đáp ứng đúng.
Đáp ứng bằng vận động (6)
1. Không đáp ứng.
2. Duỗi cứng (mất não).
3. Gấp cứng. (mất vỏ não).
3. Cấu: co chi.
4. Cấu: gạt đúng.
5. Yêu cầu: làm đúng.
5.3. Các dấu hiệu sinh tồn:
- Tăng huyết áp, nhịp tim chậm là dấu hiệu muộn của tăng áp lực nội sọ. Cần phát hiện các rối
loạn tim mạch khác.
- Khó thở hoặc thay đổi kiểu thở có thể là dấu hiệu của chấn thương sọ não
- Sốt có thể là biểu hiện của chấn thương sọ não.
5.4. Đồng tử hai bên: không cân đối hoặc mất phản xạ, rối loạn thị lực, một hoặc hai mắt trũng
sâu.
5.5. Tụ máu quanh tai: vùng xanh tím sau tai có thể là dấu hiệu của vỡ nền sọ; có thể có dịch não
tuỷ chảy qua tai hay mũi hoặc tụ máu quanh mắt.
Lưu ý: nếu nghi ngờ có vỡ nền sọ hoặc vỡ xương mặt nghiêm trọng thì không được đặt sonde dạ
dày đường mũi mà cân nhắc đặt qua đường miệng.
6. XỬ TRÍ CHUNG
- Giữ cổ ở tư thế tự nhiên và cố định cột sống cổ.
- Truyền dịch bằng muối sinh lý hoặc Ringer lactate với số lượng cần tính toán chính xác.
- Sẵn sàng xử trí co giật.
- Duy trì thân nhiệt bình thường
- Điều trị bằng thuốc: + Thuốc chống co giật
+ Truyền manitol chống phù não và tăng áp lực nội sọ
+ Kháng sinh
+ Hạ nhiệt
7. TÓM TẮT
• Tuân thủ nguyên tắc A-B-C-D-E trong xử trí bệnh nhân chấn thương sọ não.
• Đánh giá và theo dõi trong chấn thương sọ não là đánh giá và theo dõi về tri giác và các dấu
hiệu thần kinh.
• Ngăn ngừa tổn thương não thứ phát bằng cách:
- Đảm bảo ô xy và thông khí cho bệnh nhân.
- Tìm kiếm và xử trí các tổn thương phối hợp, nhất là tổn thương cột sống cổ.
- Thường xuyên đánh giá lại chức năng thần kinh.
__________________________________________________
Bạn từng có vấn đề về sức khỏe như Huyết áp, tiểu đường, tim mạch, sỏi thận – sỏi mật, gút, viêm loét, thần kinh tọa, tai biến, ung thư …
Bạn từng mệt mỏi vì điều trị tại các Chuyên khoa- Bệnh viện lớn, Tốn rất nhiều tiền, dùng thuốc Đông – Tây Y nhưng kết quả vẫn không được như mong đợi.
Hãy một lần thử với dòng sản phẩm NONI JUICE của tập đoàn Quốc Tế TAHITIAN NONI INTERNATIONAL của Mỹ.
Bạn từng mệt mỏi vì điều trị tại các Chuyên khoa- Bệnh viện lớn, Tốn rất nhiều tiền, dùng thuốc Đông – Tây Y nhưng kết quả vẫn không được như mong đợi.
Hãy một lần thử với dòng sản phẩm NONI JUICE của tập đoàn Quốc Tế TAHITIAN NONI INTERNATIONAL của Mỹ.
LÀM THẾ NÀO ĐỂ BẠN CÓ MỘT SỨC KHỎE TUYỆT HẢO VÀ KHÔNG BAO GIỜ CÒN PHẢI LO LẮNG VỀ BỆNH TẬT CỦA MÌNH NỮA – SẢN PHẨM NONI JUICE CỦA TẬP ĐOÀN QUỐC TẾ TAHITIAN NONI SẼ GIÚP ĐƯỢC CHO BẠN. Mời vào xem ngay: http://www.BiQuyetSucKhoeTuyetHao.com
